“Spelen doen wij het allerliefst. Het is niet kinderachtig. Dat vinden jullie. Spelen is ontspannen leven en tegelijkertijd leren, ontdekken en creëren: iets nieuws maken. Jullie spelen niet vaak en reageren meer dan dat jullie creëren. Er is altijd wel iets dat je moet, dat je aandacht vraagt (werk, geld verdienen, huishouden, jouw smartphone, televisie, radio, eten maken, het verkeer, inkopen doen, hobby’s, allerlei prikkels). Al je tijd is ingevuld, de lijn steeds bezet. Wij vinden: je kunt best hard werken maar niet elke dag, niet de hele dag. Dat geeft stress, adrenaline hoopt zich op in je lijf, het maakt je ziek en moe. Gewoon in stilletjes in het gras liggen en in de blauwe hemel staren, mediteren, wandelen in de natuur, doen alsof je vakantie hebt, lekker in je bed liggen, tegen jezelf zeggen dat je werkelijk niets hoeft, de lijn vrij maken … dát doen jullie niet vaak. Maar zo kun je jezelf weer voelen. Eerst raast er nog van alles door je heen maar daarna wordt het helder en ruim, je lichaam ontspant, je zintuigen zijn wakker, je krijgt ingevingen en je wordt creatief. Vanuit het niets komt er iets op dat je graag wilt doen. Dat gebeurt bij ons door te spelen én door ons te vervelen. Juist dan is er ineens een nieuw idee! Iets wat we willen doen of maken, iemand met wie we samen willen spelen.

Papa, mama, grote mensen, we vragen je: speel jij nog in je leven? … Maak jij daar ruimte voor? … Kun je de leegte eigenlijk wel verdragen of vul je die steeds weer op? … Misschien ben je wel bang voor de draken die je tegen zou kunnen komen. Vaak blijken ze heel aardig te zijn en helpen ze je een nieuwe weg te vinden. Durf je weer de creator van je leven te zijn in plaats van degene die braaf alle gevraagde taken vervult? … Neem maar lekker veel tijd en ruimte om deze vragen te beantwoorden.”

Geef het volk brood en spelen, zei de Romeinse dichter Juvenalis. Als je mensen te eten geeft (vulling in plaats van voeding) en iets verslavends en oppervlakkigs om zich mee te vermaken, dan heb je geen kind aan hen. Onze tijd is vergeven van brood (lege voeding) en spelen (prikkels, games, schermen). We krijgen de hersenen van een goudvis die alleen maar reageren op bliepjes en pingeltjes, op korte termijn prikkels. Dan zijn we ‘brave burgers’ waar niemand last van heeft maar waar ook geen creatieve actie meer van uitgaat. We doen wat van ons verwacht wordt en raken in de stress van de ratrace. De adrenaline hoopt zich op in ons lijf. Om adrenaline af te breken moeten we ons ook ‘hard’ ontspannen: fitness, hardlopen, harde seks, competitie, krachtsporten enz. Een andere manier van omgaan met de hoge druk is je er aan onttrekken door gamen, shoppen, porno, eten, drugs, alcohol, social media etc. Onderhuids echter raken opgebrand, burnout, passief, verslaafd, moe, ziek, depressief, leeg en doods. Die leegte en onvrede vullen we vaak weer op met nog meer ‘brood en spelen’ want leegte is een lastig gevoel om toe te laten. Onze scheppende levenskracht ligt te wachten op betere tijden…

In deze tijd is het gamen een belangrijk onderwerp in gezinnen. Ouders zien kinderen veel tijd spenderen aan games, ze verdwijnen er als het ware in. Dat komt omdat de games ontworpen worden om boeiend te zijn en er verslavende elementen in gebracht worden (zie ook punt 14). Ouders willen dat hun kinderen tijd maken voor het buiten zijn, spelen, lezen, de taken in huis, hun schoolwerk en dergelijke. Spiegelend laten kinderen weten dat wij ook vaak in de verslavingsmodus zitten, dat we een ‘scherm’ tussen onszelf en de wereld plaatsen en juist tijd vrij behoren te maken om die dingen te doen die zij van ons vragen: onszelf en onze ideeën naar brengen, spelen met ons leven, ‘lezen’ wat nodig is om te doen, onze levenslessen leren en de taken in ons ‘huis’ (ons persoonlijke leven) echt aanpakken.

Dat komt niet uit keihard nadenken, op gewoonte doorgaan of willekeurig in actie komen. Wat helpt is rust, in contact zijn met onszelf en speelsheid en dan daarna op de juiste manier in actie komen. Speelsheid in volwassenen is een bron van vreugde, van creativiteit, van goede samenwerking. We weten al lang dat we productiever en efficiënter werken door een powernap, een potje tafeltennis, een kortere werkdag of werkweek, meditatie en mindfulness e.d. Het maakt ons helder en wakker en levendig. Mensen met focus, rust en ontspanning, mensen die weten wat ze willen, die voelen wat er speelt en daarop in kunnen spelen.

De tijd van de brave burger die doet wat hem of haar opgedragen wordt, is voorbij. Dat is het beeld waarmee hele generaties zijn opgegroeid: je moest luisteren en gehoorzamen. Maar we ontwaken: we ontdekken dat we creators zijn, wat onze verlangens voor ons eigen leven en de samenleving zijn, we leren hoe we die vorm kunnen geven, hoe we onze creatieve ideeën delen en samen mooie en goede initiatieven kunnen opzetten. Dat vraagt om in contact te zijn. Om te beginnen met onszelf. Stilte, je eigen speelsheid, samen spelen in vrije, oningevulde tijd is daar een voorwaarde voor. Van daaruit kunnen en zullen we anderen vinden om samen mee op te trekken.

Conclusie: Speelsheid, samen spelen, ontspanning, ruimte en niks doen is van wezenlijk belang voor de kwaliteit van ons leven en zeker niet kinderachtig.

Het 123-perspectief in spel en vrije tijd: als jij speelt en ontspant dan krijg je waardevolle ingevingen die passend voor je zijn (1) als jij doet wat écht goed is voor jou, dan is dat ook voor anderen goed (2) zo spelen en creëren we ons op weg naar een nieuwe wereld die allen goed geeft (3).