1. Kinderen spiegelen ons

Een kostbaar geschenk dat alles verandert, ook jóuw leven

Wij zijn gelukkig wanneer het goed gaat met onze kinderen en wensen hen een goede toekomst toe. Op hun beurt zijn kinderen gelukkig wanneer het goed gaat met ons. En als de wereld een fijne, eerlijke plek is om te bewonen en om van te genieten. Ieder van ons draagt daar met unieke talenten aan bij.

Het is hun natuur

Het allergrootste kado dat kinderen meebrengen is dat ze puur en gevoelig zijn en spontaan reageren op alles wat er hier en nu is. Dat lijkt zo gewoon, toch is het heel bijzonder. Het maakt kinderen tot kristalheldere spiegels, voor ons zelf en voor de hele wereld. Dat waardevolle vermogen van kinderen speelt nu nauwelijks een rol van betekenis. Drie miljard kinderen op de wereld - waarvan zo’n drieëneenhalf miljoen in Nederland en twee miljoen in België - staan als het ware in de wacht, tot wij ons voor hen openen.

Kinderen gaan helemaal op in wat er is. Ze zeggen als het ware overal ‘JA’ op, ook op onze ingesleten gekkigheden. Daarmee vertellen ze ons spontaan en ongevraagd hoe wij er voor staan. Dat is een cadeau zonder weerga waarmee ze ons helpen en dat we zomaar van hen krijgen. We hoeven het alleen maar aan te nemen.

Kinderen ‘kijken’ in ons binnenste

Sinds de spiegel is uitgevonden kunnen we onszelf aan de buitenkant bekijken. Wat we zien kan ons meer of minder bevallen, het is in ieder geval niet de schuld of de verdienste van de spiegel. Die spiegelt alleen maar. Als het beeld je niet bevalt, deugt de spiegel dan niet? Of wil je dan niet meer in de spiegel kijken? Of een andere kant op kijken om je eigen werkelijkheid niet te hoeven zien?

Voor onze binnenwereld hebben we een ander soort spiegel nodig. Andere mensen kunnen daar een spiegel voor zijn. En vooral kinderen ‘kijken’ diep in onze ziel en spiegelen wat daar leeft. Dankzij kinderen leren we onze binnenwereld kennen. We leren leven naar wie we echt zijn. We leren te doen wat nodig en wenselijk is. Daarmee bedanken we kinderen voor wat ze ons geven.

Geven wat kinderen nodig hebben

Kinderen hebben liefde, verzorging en veiligheid nodig in de vorm van aandacht, een thuis, goed voedsel, kleding, onderwijs, schone lucht e.d. Veel van die zaken zijn feitelijk kinderrechten. Wij doen als ouders en volwassenen ons uiterste best om voor hen daarin te voorzien. Desondanks doen we niet altijd per se wat nodig is. Heeft het onszelf aan voeding ontbroken, was er geen aandacht, liefde, rust, zorg, bescherming of stimulering? Vaak weten we het niet en geven we onbewust door wat we zelf missen en gemist hebben. Soms zijn we ons wel degelijk bewust van ons gemis en doen we er alles aan om het onze kinderen juist wél te geven. Dan geven we soms te veel of iets dat niet klopt: te veel of ongezond eten bijvoorbeeld; overbescherming, verstikkende liefde.  We doen te veel ons best en compenseren over.

Kinderen zijn niet zelf het probleem

Net zoals de dashboardlampjes van een auto ons waarschuwen, zo attenderen kinderen ons ook. Vaak met onaangenaam gedrag dat onze aandacht trekt. Als zo’n lampje brandt is er iets aan de hand dat onderzoek en actie vereist. Het lampje uitdoen zonder actie, afplakken of het probleem aan het lampje zelf toewijzen leidt tot meer problemen. De oorzaak is immers nog steeds aanwezig. Grote kans dat het uit de hand loopt. Misschien gaat er nóg een lampje knipperen. En dan? Weer uitdoen, negeren en doorrijden?

Kinderen zelf zijn niet het probleem, zij signaleren het alleen maar en reageren simpelweg op datgene wat ze ervaren. Als wij de juiste actie ondernemen, gaan de lampjes ‘als vanzelf’ uit. Alleen de juiste actie van ons herstelt de situatie.

Kinderen vragen ons:

“Ken je het spelletje: wat je zegt ben je zelf? Jullie denken dat het een spelletje is, maar het is in de kern hoe het leven werkt. Wat je van ons vindt, zegt alles over jezelf. Wat je bij ons ziet, vindt zijn oorsprong in jullie. Wat zie je als je naar mij kijkt? Wat zou je graag anders zien aan mij? Misschien wil je dat eigenlijk ook veranderen bij jezelf!?

Wat je zegt ben je zelf

We houden van onze kinderen en we proberen hen goed op het leven voor te bereiden. Zij luisteren niet altijd naar ons. Maar luisteren wij eigenlijk wel naar hen? Luisteren wij naar onszelf? Als het gedrag van kinderen ons raakt of stoort, dan gaat het ook over onszelf. Kinderen trekken onze aandacht voor iets dat in ons binnenste speelt. Iets dat we meestal zelf niet weten. Het kan van alles zijn waar ze hun licht op laten schijnen. Vaak zijn het vergeten, onbewuste en ongemakkelijke emoties, oude denkbeelden, kromme gewoontes en blinde vlekken, maar ook ongekende talenten en bijzondere vermogens. Net zoals een echte spiegel laten kinderen alles helder zien. Net als een echte spiegel selecteren kinderen niet en hebben ze geen oordeel over het beeld dat verschijnt.

Alles mag er zijn

Als spiegel zeggen kinderen ‘JA’ op alles, zowel op onze talenten, vreugde, liefde, behoeften en verlangens als op onze oordelen, angsten, beperkingen, pijn, ons niet-weten. Wat ons tot liefdevolle mensen maakt, is dat we onszelf kennen: zowel de mooie als de minder fraaie kanten. Dat alles in ons er mag zijn. Dat we ons niet anders voordoen dan we zijn en laten zien wat er in ons leeft. Wat we aan de buitenkant in woorden en gedrag tonen, klopt dan met de binnenkant. We hoeven niet perfect te zijn en kwetsbaarheid is een kracht. Ons hart de ruimte geven en ons helemaal open stellen. Laat maar komen. Alles mag er zijn.

Zijn wij schuldig tegenover onze kinderen? Nee. Wij zijn ook het kind van onze opvoeding, van familiepatronen, de tijdgeest en de cultuur. Is het onze verantwoordelijkheid? Ja, dat wel. Is er hulp? Ja, ook die is er.

Waarheid komt uit een kindermond

Een moeder vertelt: “Ik irriteer me mateloos aan mij zoon. Als we aan tafel zitten onderbreekt hij vaak het gesprek met een verhaal dat nergens op slaat. Iedereen valt stil en we raken de draad van ons gesprek kwijt.” De kindertolk* vraagt of ze er een voorbeeld van heeft. “Ja hoor, gisteren nog zei hij: Mam, weet je nog van die man in die auto die wegreed?” Het blijkt te gaan over een man die hij jaren geleden heeft zien wegrijden en waar hij nog iets over wil vertellen. De kindertolk brengt het terug bij de moeder. Namens haar zoon vertelt de kindertolk: “Je meent dat het over je zoon gaat, maar hij zegt: ‘mama, het gaat over het meisje dat jij ooit was. Zij heeft nog veel te vertellen. Verhalen die zo belangrijk zijn dat ze vóór alle andere gesprekken moeten gaan. Mama, iets met een man in een auto die wegreed…?’”

Moeder wordt bleek en huilt. “Ik was vijf”, zegt ze. “Mijn vader vertrok in een auto naar het ziekenhuis en is daar overleden. Het enige beeld dat ik van hem heb is dat van een man in een auto die wegreed. We kregen het bericht van zijn dood tijdens de maaltijd. Ook toen viel iedereen stil en waren we samen de draad kwijt. Mijn moeder had het zwaar zonder haar man, ik heb mijn verdriet ingeslikt en ben haar flink gaan helpen. Zelf ben ik niet aan bod gekomen, besef ik nu. Ik heb nooit om mijn vader gehuild en werk nog steeds heel hard voor iedereen.”

Ineens is het kraakhelder wat er in moeder leeft. Ze ontdekt wat er nodig is en wat ze kan doen. Ze neemt haar verantwoordelijkheid, doorvoelt haar verdriet, verwerkt haar gemis, en leert beter voor zichzelf te zorgen. Het pakt heel goed uit, voor haar én voor haar zoon. Hij houdt op met het storende gedrag. De reden daarvoor is nu verdwenen. Hij is er klaar mee. Kinderen laten namelijk ook zien dat het goed gaat!

Als je bent wie je bent heb je veel te bieden

Kinderen leggen, net als Klein Duimpje, steentjes neer bij elk moment dat we onszelf verliezen of vergeten zijn, opdat we ooit de weg terug kunnen vinden. Gaan we die weg terug naar wie we echt zijn, dan kiezen we voor vreugde en vrijheid en openen we ons hart, in plaats van te doen alsof we gelukkig zijn. Pijn mag er zijn, in plaats van hem weg te lachen. We mogen bang zijn, maar hoeven ons niet te laten leiden door angst. We geven onze grenzen aan, ook al vinden anderen dat niet leuk. We zijn trouw aan onszelf, met begrip voor een ander.


* Een kindertolk® is een spiegelexpert in gezinnen. Dat wat een kind nonverbaal uitdrukt wordt door de kindertolk vertaald in concrete, ware en liefdevolle woorden die ons raken en in beweging brengen. Spiegelen is weliswaar geen therapie maar je wordt er wel gezond van. Het helpt volwassenen en kinderen tegelijkertijd én duurzaam. Hoe dat kan? Als de boom gezond is dan groeien er ook gezonde vruchten aan.

WINWINWIN

Win 1: Als groten luisteren naar wat kleinen ons vertellen
Win 2: zijn kleinen én groten gelukkig
Win 3: en is de wereld een beetje lichter.

IDEEËN

  • Neem kinderen serieus: vertrouw op hun signalen.
  • Onderzoek datgene waar je je bij hen aan stoort.
  • Wees eerlijk over wat er in je leeft en geef het lucht
  • Laat je helpen als dat nodig is.

 

Terug naar de introductie

Verder naar hoofdstuk 2. Ouderschap en opvoeding